Van Gölü ile Nemrut ve Süphan Dağı arasındaki geniş ovada kurulmuş olan Ahlat, Ortaçağ İslam medeniyetinin en büyük üç şehrinden biridir. Gölden yukarıya doğru dokuz farklı mahalle olarak kurulmuştur. Nemrut Dağı, Süphan Dağı o karlı ve engin özelliklerini, Van Gölü muhteşem manzarası ve sodalı suyunu korurken bir zamanların görkemli şehri olan Ahlat, zamana yenik düşmüş ve bugün harap şehir olarak adlandırılır olmuştur. Ahlat’ın kurulması ve bu isimle anılması noktasında birçok efsane anlatılmaktadır. Ahlat ismini de bölgede anlatılan bir efsane sonrasında aldığı söylenmektedir.
İlçede yer alan birbirinden değerli eserler ve bazı eser kalıntıları geçmişte burada kurulmuş olan çok büyük bir kültür hayatını işaret etmektedirler. Bu tarihi yapıların izleri geçmiş ile bugün arasında bir köprü görevi görmektedir. Ahlat’ta daha çok Selçuklu Devleti’nin izleri yer almaktadır. Neredeyse ilçenin her yerinde Selçuklulara ait bir tarih izine rastlamanız mümkündür.
“Ahlat’ın tarihi nedir? Nerede? Nasıl gidilir? Ahlat’ta bulunan tarihi yerler nelerdir?” şeklinde sıklıkla sorulan soruların cevaplarını bu yazımızda sizlere ayrıntılı bir şekilde verelim:
Ahlat’ta Gezilmesi Gereken Yerler (Ahlat’ın Tarihi Eserleri)
1. Selçuklu Mezarlığı
İlçede görülmesi gereken en önemli tarihi yerlerin başında 12. yüzyılda kurulmuş olan Selçuklu Mezarlığı gelmektedir. Anadolu’ya ilk gelen atalarımızın yattığı mezarlık aynı zamanda binlerce yıllık Türk mezar geleneğini yansıtmaktadır. Mezarlıkta yer alan ve boyutları 3.5 metreyi bulan yüzlerce mezar taşı hem süslemeleriyle hem de üstündeki yazılarıyla Türk-İslam kültürü için paha biçilmez bir değerler arasında yer almaktadır. Mezarlardaki metinler bu taşlara yazıt özelliği kazandırmaktadır. Bu bakımdan “Göktürk Abideleri”nden sonra en önemli yazıtlarımızdan biri olarak kabul görmektedir. Daha ayrıntılı bilgi için “Selçuklu Mezarlığı” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
2. Ahlat Müzesi
1971 yılında hizmete açılan müzede yaklaşık olarak beş bin parça eser sergilenmektedir. Bu eserler Tunç Çağı, Demir Çağı, Roma, Helenistik, Urartu, Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerine aittir. İçinde beş yıl kadar eskiye giden eserler de bulunan müzedeki çoğu ürün Kef Kalesi’nde yapılan kazılar sonrasında gün yüzüne çıkarılmıştır. Müzekart sahiplerinin ücretsiz olarak gezebildiği müze hemen Selçuklu Mezarlığının yanında yer almaktadır.
3. Emir Bayındır Kümbeti
İlçenin önemli mimari yapılarından biri olan Emir Bayındır Kümbeti, 1481 yılında Akkoyunlu döneminde yaptırılmıştır. Kümbet üstündeki yazılardan anlaşıldığı kadarıyla “Babacan” adlı yerel bir sanatkar tarafından yapılmıştır. Kümbet bünyesindeki camii dikdörtgen bir planda inşa edilmiştir. Meşhur Ahlat taşlarıyla yapılan kümbet ve camii eski Ahlat olarak bilinen noktada yer almaktadır. Kümbet sahip olduğu özellikleriyle dünyadaki iki eserden biri olarak kabul görmektedir.
Daha fazla bilgi için “Emir Bayındır Kümbeti” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
4. Çifte Kümbet
İlçenin eski merkezinde yer kümbetler 13. yüzyılda inşa edilmiştir. Sağlam ve güzel mimarisiyle ziyaretçilerin akınına uğrayan kümbetlerden biri Akkoyunlu Buğatay Aka ile Şirin Hatun, küçük olan diğeri ise Esen Tekin Hatun adına yaptırılmıştır. Üstündeki yazılardan bu eserlerin 1280 yılında yazıldığı anlaşılmaktadır.
5. Abdurrahman Gazi Türbesi
641 yılında Ahlat’ı fethetmeye gelen İslam ordusu içinde yer alan ve burada şehit olan Abdurrahman Gazi adına yapılmış olan türbe, 1971 yılında yerel bir taş işçisi tarafından yapılmıştır. İlçenin hakim bir tepesinde bulunan türbe bölgenin önemli değerlerinden biridir. Türbeye özellikle yaz aylarında çok sayıda ziyaretçi gelmektedir.
Daha fazla bilgi edinmek için “Abdurrahman Gazi Türbesi” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
6. Emir Bayındır Köprüsü
Mimari özellikleriyle dikkat çeken “Emir Bayındır Köprüsü”nün 13. yüzyılda yapıldığı ve 15. yüzyılda sağlam bir onarımdan geçtiği tahmin edilmektedir. Yaklaşık 20 metre boyunda olan köprü 1950’liler de tekrar bir onarımdan geçirilerek yöre halkının kullanımına açılmıştır. Döneminin mimari özelliklerini göstermesi bakımından önem arz eden köprü görülmeye değer bir güzelliktedir.
7. Sahil Kalesi
Çaldıran Savaşı sonrasında Ahlat Osmanlı Devleti tarafından ele geçirilir. Şehrin imarı için çalışmalar başlatılır ve Van Gölü sahilinde Urartulardan kalma kale yıkıntılarının üstüne Yavuz Sultan Süleyman’ın emriyle yeni bir kale yapılır. Daha sonraki yıllarda Irak seferi sırasında Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle kale içinde 350 hane barındıracak şekilde genişletilir. Kale surları kendini korumayı başarmışken içinde kalan yapıların kalıntılarını bugün gözlemleyebilmekteyiz.
8. Usta Şagirt Kümbeti
Ahlat’ta yer alan kümbetlerin en büyüğüdür. Kümbet ismiyle ilgili bir efsane halk arasında yaygın bir şekilde anlatılmaktadır. Kare bir kaide üzerine yapılmış olan yapının üstündeki işlemeler oldukça ilgi çekicidir. Zarif bir işçiliğin en güzel örneklerini bu yapı üzerinde görmek mümkündür.
9. İskender Paşa Cami
Osmanlı Kalesi içinde yer alan İskender Paşa Camii, Kanuni Sultan Süleyman’ın vezirlerinden İskender Paşa’nın isteğiyle Mimar Sinan tarafından yapıldığı söylenmektedir. Cami 1565 yılında kesme taşlardan klasik Osmanlı mimarisine uygun bir şekilde yapılmıştır. Caminin yanına bir de hamam yapılmıştır ancak günümüzde bu hamamın ancak yıkıntıları bulunmaktadır.
10. Nemrut Krater Gölü
Buraya kadar gelip de Tatvan-Ahlat arasında bulunan bu krater gölü ziyaret etmemek olmaz. Buradan yaklaşık 30 km uzaklıkta bulunan krater gölü dağ zirvesinde volkanik patlamalar sonrasında oluşan çukurla birlikte oluşmuştur. Yaz aylarında metrelerce yükseklikteki karların arasından ulaşabileceğiniz gölde unutamayacağınız bir manzara sizi bekliyor. Daha fazla bilgi için “Nemrut Krater Gölü” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Ahlat Nerede? Ahlat’a Nasıl Gidilir?
Van Gölü kenarında kurulmuş ve Bitlis’e bağlı olan bu tarihi ilçenin nüfusu yaklaşık 25 bin civarındadır. Ahlat’ın çevresindeki bazı merkezlere uzaklığı ise şu şekildedir:
Bitlis: 60 km
Tatvan: 44 km
Van: 193 km
Ağrı: 172 km
Ahlat, Bitlis-Ağrı-Van karayolunun hemen kenarında yer almaktadır. Bu nedenle bu noktalardan otobüsler, minibüsler ve özel araçlarınızla ilçeye ulaşım sağlayabilirsiniz. İlçeye gideceklerin “Google konumu“na bakmalarını tavsiye ediyoruz.
Uçakla ulaşım sağlayacakların Ağrı ya da Van havaalanlarına gitmelerini tavsiye ediyoruz. İstanbul’dan Van’a gün içinde Pegasus ve Türk Hava Yolları olmak üzere yaklaşık 6-7 sefer bulunmaktadır. Ayrıca Ankara, İzmir ve Antalya’dan da Van’a uçak seferleri bulunmaktadır. Van’dan Bitlis’e giden otobüsler ve servislerle Ahlat’a ulaşma şansınız bulunmaktadır. Ayrıca Bitlis’in Tatvan ilçesine tren yolculuğu ile ulaşım sağlayıp kısa bir yolculukla bu tarihi ilçeye gelebilirsiniz.
Ahlat Bastonu
Peki Ahlat’ın neyi meşhur diye soracak olursanız buna cevap olarak “Baston” diyebiliriz. Ceviz, karaağaç, dut ve kiraz ağaçlarından el işçiliği olarak Selçuklu motifleriyle süslenerek yapılan bu bastonlar, sağlam ve kaliteli olmasıyla ün yapmıştır. Bastonların baş kısmı ise kemikten, koç ya da manda boynuzundan yapılmaktadır.
Çeşitli özelliklerde ve motiflerde yapılan 2.700 yıllık bir geleneğe dayanan bu bastonlar bugün uluslarası pazarda alıcı bulmaktadır.